Dil-düşünce ilişkisinin mahiyeti üzerine yapılan tartışmalarda, herhangi bir ifadenin dil düzeyindeki doğruluğunu belirleyen nahiv ilmi ile o ifadenin düşünce düzeyindeki doğruluğunu sınayan mantık ilmini karşı karşıya gelmesini ve her iki ilmin konu ve amaç bakımından bazı yönlerden çatışması, bazı yönlerden ise uzlaşması tabii bir durumdur. Bir tarafta bir ilim olarak çıktığı andan itibaren gerek kendi toplumunun ve gerekse -kutsal bir metnin (Kur ân-ı Kerîm in) dili olması hasebiyle- diğer toplumların büyük ilgisine mazhar olan, ilim meclislerinde tartışmalara yol açan ve sonuçta kendine özgü bir usûlü bulunan nahiv ilmi; diğer tarafta ise ana malzemesi dil olan, tüm çabasını dil üzeerinden gerçekleştiren, üstelik bütün ilimlere yardımcı olma iddiası güden yabancı menşeli mantık ilmi. Bu çalışma, nahivciler ve mantıkçılar arasında meydana gelen tartışmaların gelişimini Sirafî-Mettâ münazarasını merkeze koyarak ele almaya çalışmaktadır.
